سلام دوستان عزیز در خدمت شما هستیم با مقاله‌ای درباره‌ی سنگ یشم : سنگ یشم نامی است که بین دو کانی متفاوت مشترک است، نفریت یک سیلیکات منیزیم و کلسیوم و جادئیت یک سیلیکات آلومینیوم و سدیم. در گذشته از خواص سنگ یشم برای ارتباط با عالم کیهانی و یا حتی پزشکی نیز استفاده می‌شد. این کانی با ساختار بلوری درهم پیچیده و متصل به هم موجب شده تا در حکاکی و کاروینگ بسیار مناسب باشد و در رنگ‌های باکیفیت قیمت سنگ یشم اصل بسیار بالا ببرد.
در ادامه این مقاله خواهیم آموخت :
تاریخچه سنگ یشم؟ قیمت سنگ یشم اصل چگونه تعیین می‌شود؟ انواع سنگ یشم چیست و منابع آن در دنیا به چه صورت می‌باشند؟ روش تشخیص سنگ یشم اصل از بدل چگونه است؟ خواص سنگ یشم در چاکرا درمانی چیست؟ پس با رامیان همراه باشید.
تاریخچه سنگ یشم یا همان جید
در مشرق زمین سنگ یشم Jade همواره معنایی عرفانی داشته تا جایی که اولین حکاکی های یافت شده روی یشم مربوط به دوران نوسنگی بوده است. بیش از پنج هزار سال قبل از میلاد چینی‌ها از سنگ یشم به علت سختی مناسب از آن در مجسمه سازی و ابزار و جواهرات استفاده می‌کردند.
در واقع از آنجایی که سنگ جید Jade دارای رنگ‌های متفاوت و همچنین بعد از صیقل دادن دارای جلا و درخشانی خاصی پیدا می‌کند در جواهر سازی چه به عنوان دستبند و چه مهره استفاده می‌شد. حکاکی روی سنگ یشم در هر فرهنگی معنای متفاوتی دارد. مسلمانان آیات کتاب خود را روی آن حکاکی می‌کردند و در مکزیک و آمریکای جنوبی جایگاه ویژه‌ای داشت و آن را نماد آب و زندگی می‌پنداشتند. در چین نیز از اشکال مختلف سنگ یشم به منظور بخت خوب، طول عمر و عشق استفاده می‌شد.
چینی‌ها می‌گویند :
طلا گرانبها است ولی یشم بی قیمت ; منظور این است که روی یشم نمی‌شود قیمت گذاشت.
سنگ جید یا Jade یک کالای وارداتی بود و اشیا حکاکی شده از جنس یشم در آثار قدیمی گواه از روابط بالای ایران و چین بین قرن ۱۴ تا ۱۷ میلادی داشت که نمونه معروف آن پسری سنگیست که در گیلان یافت شده است. در تخت جمشید نیز جامی پایه‌دار از یشم با کتیبه‌ای با نام خشایارشاه پیدا شد که روی لبه آن دوازده سر قو حکاکی شده است.
از هزاره قبل از میلاد تا همین دوران معاصر یشم سین کیانگ (که قبلا جزو قلمرو ایران بود)، معروف‌ترین ، بهترین و بزرگترین مکان یشم جهان بوده است در حالی که یشم در ایران رقیب‌های چون زمرد ، مروارید و یاقوت … را داشت، در چین این یشم سین کیانگ بود که مورد طلب خرد و کلان قرار داشت.
از خاندان‌های سلطنتی تا هر کسی که توانایی مالی داشت به دنبال به دست آوردن قطعه از یشم، نماد بهشت بوده است و این یکی از دلایل مهمی بوده است که چینیان چشم طمع به سرزمین بزرگ و ثروتمند سین کیانگ داشتند ؛ و برای به دست آوردن آن جانفشانی‌ها کردند.
انواع سنگ جید Jade
بطور کلی یشم به دو گروه یشم جادئیت Jadeite و نفریت Nephrite تقسیم بندی می‌شوند. یشم به رنگ‌های سبز، سیاه، بنفش، سرخ، اسطوخودوسی و آبی وجود دارد. اما بیاییم در ابتدا با خصوصیات این نوع کانی بیشتر آشنا شویم.
- جادئیت Jadeite
- نفریت Nephrite
۱٫ همه چیز درباره‌ی سنگ یشم نوع جادئیت Jadeite
این کانی تا قبل از سال ۱۷۵۰ در چین ناشناخته بود. نام جادئیت Jadeite از Jade مشتق شده است و نوعی پیروکسین اشباع شده از سیدیم و آلومینوم با فرمول شیمیایی [NaAl[Si2O6 می‌باشد و در واقع با ارزش‌ترین نوع بلورهایی با ساختار داخلی درهم تنیده میکروکریستالین است.
سختی یشم جادئیت بین ۶٫۵ تا ۷ در مقیاس موس بوده و دارای کلیواژ ناقص با فرم شکستگی آن سوزنی شکل و شکننده است که این نقاط شکستگی مات بوده ولی درصورت جلا دارای درخششی روغنی یا مرواریدی می‌شود.
انواع کیفیت در جادئیت Jadeite :
- امپریال جادئیت Ahye Kyauk Stein : که همانطور از اسمش پیداست به یشم سلطنتی و باکیفیت‌ترین آن معروف است و داری رنگ سبز درخشان با خلوص بالا است و در قطعات کوچک استفاده می‌شود.
- جادئیت تجارتی At The Kyauk : که در حکاکی در نگین گردنبند یا اشیا زینتی کاربرد دارد.
- جادئیت Utility At The Kyauk : که از آن در حجاری یا تراش مجسمه ها و غیره استفاده می‌شود.
انواع رنگ در جادئیت Jadeite :
جادئیت Jadeite; تنوع رنگ در یشم جادئیت بالاست و به رنگ‌های سیاه، سبز، سفید، زرد، قهوه‌ای دیده می‌شود. جادئیت با رنگ سبز زمردی و نیمه شفاف به یشم سلطنتی نیز معروف است و در برمه وجود دارد. عامل ناچیز کروم باعث رنگ سبز می‌شود.
رنگ‌های قرمز تا نارنجی آن مدیون لکه‌های اکسید آهن در ترک‌ها می‌باشد. به عنوان مثال جادئیت اسطوخودوسی توسط منگنز رنگ شده است و در جادئیت با کیفیت زیر منبع نور این رنگ بصورت زمردی پدیدار شده و ارزش آن را بسیار بالا می‌برد.
یشم با ارزش سفید رنگی است که به یشم ختن هم معروف می‌باشد و در چین به آن دمبه گوسفند می‌گویند، از ارزش والایی برخوردار است از آنرو که هم رنگ سفید دلنشینی دارد و هم جلایی چربی است . جادئیت اغلب بصورت کابوشن ۱۴*۱۰ میلیمتر تراشیده می‌شود. پدیده چند رنگی و همچنین پراکندگی نور را ندارد و میزان ضریب شکست نور آن بین ۱٫۶۵۴ تا ۱٫۶۶۷ می‌باشد. به طور کلی می‌توان آن را نیمه شفاف تا اوپاک در نظر گرفت.
معادن مهم جادئیت Jadeite :
باکیفیت‌ترین نوع یشم جادئیت در برمه میانمار است و از معادن مهم و اقتصادی یشم سبز در شمال برمه می‌توان اشاره کرد. جیدهای این منطقه بر اثر فشار بسیار بالای کوه‌های هیمالیا تشکیل می‌شوند و متامورفیزه شده‌اند. ذخایر ثانویه نیز در میان لایه‌هایی از سنگ‌های رسوبی تشکیل شده از کنگلمرا و ماسه سنگ در بستر رودخانه وجود دارد.
اندازه قلوه سنگ‌های جادئیت در اینجا ممکن است در حد شن ریزه یا تخته سنگ‌های چندین تُنی و بسیار بزرگ نیز باشد. با وجود کنترل شدید دولت برمه با این حال بیشتر این یشم‌ها به چیانگ مای چین یا تایلند قاچاق و در آنجا معامله می‌شوند. در دیگر نقاط دنیا می‌توان به آمریکا کالیفورنیا، ژاپن، گواتمالا و CIS اشاره کرد.
قیمت‌گذاری جادئیت Jadeite :
در اوایل سال ۲۰۱۳ هر کیلو Jade سیبری ۵۰۰ تا ۶۵۰ دلار بود در پایان سال بعد ۲۰۱۴ این قیمت به ۱۰۰۰ دلار رسید و ۵۰ هزار دلار آمریکا قیمت هر کیلو یشم سیبری با پدیده چشم گربه بود سال ۲۰۱۵ جید بدون پدیده چشم گربه در هر کیلو بیش از ۲۱ میلیون تومان به پول جمهوری اسلامی ایران است.
- جهت تعیین شفافیت بخش پنجره‌دار(پدیدار شده) را خیس و صفحه فلزی اوپاک را در مقابل آن قرار دهید و با نور به داخل سنگ تابیده و اگر بازتاب منعکس شده روی صفحه بتابد یعنی سنگ شما شفافیت خوبی دارد.
- اگر سطح سنگ ترک‌های سطحی داشته باشد ممکن است تا درون نیز به همین شکل ترک خورده باشد.
- اگر نور تابیده شده به سطح یشم منعکس نشد احتمالا همان رنگ اصلی کلی سنگ جید است هرچند بدلیل ساختار توده‌ای ممکن است این بازتاب مبهم باشد.
- گاهی یک رگه یا نقطه غنی می‌تواند رنگ را یکنواخت نشان دهد که می‌توانید فیبر اوپتیکی را به پشت یک کابوشن جادئیت سفیده که رگه یا نقطه‌ای سبز دارد بتابانید در این صورت تمام کابوشن سبز دیده می‌شود.
۲٫ همه چیز درباره‌ی سنگ یشم نوع نفریت Nephrite
نفریت در زبان یونانی به معنی کلیه Nephriticus است. فرمول شیمیایی نفریت Ca2(MgFe)5[OH2Si4O11]2 و از گروه آکتینولیت، مات تا نیمه شفاف با سختی آن ۶ تا ۶٫۵ در مقیاس موس، دارای رنگ‌های سبز، سفید، خاکستری مایل به زرد یا قرمز و قهوه‌ای، آبی مایل به سبز، سیاه و غالبا به صورت خالدار دیده می‌شود.
نوع‌های باکیفیت نفریت به رنگ سبز است. شکستگی آن تیز مانند و سوزنی شکل است. این کانی پدیده فلورانس ندارد و برخلاف جادئیت دارای کلیواژ کامل در جهت طولی است. مراکز اصلی تراش یشم سبز و نفریت در کانتون، پکن و هنگ کنگ قرار دارد. کاربرد نفریت در ساخت اشیا کلکسونی و تراش حجمی مانند مجسمه‌های مذهبی بسیار زیاد است. درگذشته از سنگ کوارتز جهت تراش آن استفاده می‌شد ولی امروزه از ماده سخت تر کربوراندوم یا پودر الماس استفاده می‌شود.
معادن مهم نفریت Nephrite :
ذخایر مهم نفریت در غرب سینک کیانگ در نزدیکی کاشغر و ختن در چین قرار دارد و معمولا بین سنگ‌های سرپانتین و رسوبات بستر رودخانه دیده می‌شود. ذخایر دیگری در قاره استرالیا و کشورهای برمه، برزیل، کانادا، آمریکا، مکزیک، گینه نو، تایوان و لهستان وجود دارد.
مهم ترین نوع این کانی یشم اسفنجی یا یشم چینی است که به رنگ سبز تیره دیده می‌شود. نوعی دیگر نیز به رنگ سبز اسفنجی که به یشم روسی معروف است در غرب دریاچه بایکال وجود دارند. در جنوب نیوزلند نیز از این کانی وجود دارد که مقدار آن ناچیز و صادر کردن آن هم ممنوع است.
چگونگی تشخیص یشم اصل از بدل
این کانی ممکن است با سنگ‌های زیادی اشتباه گرفته شود. سطح سنگ Jade غالبا شیارها و حباب‌هایی وجود دارد که با لوپ ۱۰ می‌توان آنها را مشاهده کرد. سنگ جید قابلیت جذب گرمای بالایی دارد و چنانچه آن را سرد کنید بعد از مدتی گرم می‌شود. بسیاری از یشم‌هایی که در بازار ایران بفروش می‌رسند در واقع سرپانتین باکیفیت هستند
البته باید بدانید بهترین روش تشخیص فقط مراجعه به آزمایشگاه معتبر است. با روش اسپکترومتری مادون قرمز می‌توان حضور پلیمرها در جادئیت را پی برد. جادئیت سنگی متراکم است و وزن مخصوص بالایی دارد و چنانچه با سنگ‌های سبز همشکل خود مقایسه کنید سنگین‌تر است هرچند که باید دقیقا حساب شود. همچنین سختی بالای آن را می‌توان با کشیدن فلز روی آن تست کرد. اگر خش انداخت و پاک شد احتمالا جید است و اگر روی سنگ ماندگار شد ممکن است نفریت یا چیز دیگر باشد.
بازار مهم صادرات و واردات یشم در جهان
گذشته از سین کیانگ چین، سیبری و کانادا دو تولید کننده برتر جهانی Jade هستند. ولی جالب آنکه مقصد عمده این تولیدات چین است و جالب‌تر آنکه مقدار بسیار کمی از این محصول بعد از فرآوری به بیرون از چین صادر میگردد. گوانگژو مهمترین شهر برای واردات و کار بر روی جید است. ولی سرزمین‌های چینی تبار دیگری نیز مانند تایوان از متقاضیان مهم آن در جهان هستند. تا قبل از سال ۲۰۰۰ از ۱۰۴ تن جید صادراتی کانادا ۴ تن به تایوان صادر می‌شد.
با سیاست‌های درست اقتصادی و مدیریت جامع، که دلیل رونق اقتصادی در چین و گسترش طبقه متوسط چین و رفاه بیشتر آنها شد، تقاضا و قیمت سنگ یشم اصل در چین بسیار افزایش یافت. امروزه Jade بریتیش کلمبیا و سیبری هم در بازار چین از احترام بسیاری برخوردار هستند، اما همچنان یشم سفید سین کیانگ چیز دیگری است.
امروزه جید سبز سیبری با آن رنگ سبز ستودنی‌اش که به اسفناج سبز معروف است، از موقعیت ممتازی در بازار چین برخوردار است و برای قیاس به کار می‌رود. در سال‌های اخیر روسیه صادرات آن را محدود و این دلیل افزایش قیمت این گوهر در جهان گشت.
خواص سنگ یشم یا جید
خواص سنگ یشم به عنوان سنگی جادوئی در مشرق زمین شناخته می‌شد و به آورنده بخت و اقبال و خوش شانسی معروف بود. در چین اعتقاد بر این بود که جید غذای روح بوده و سنگی برای ارتباط با عالم متافیزیک است. تائوئیست‌ها بر این باور بودنند که باعث نامیرایی می‌شود. شاید این دلیلی بود که هنگام مرگ قطعه از این سنگ را همراه اجساد می‌گذاشتند.
چنانچه در قبری قدیمی جسدی یافت شد که تازه مانده بود بدانید درون یا بیرون قبر یشم و طلا گذاشته اند.
بر همین اساس اشراف زادگان و شاهان خاندان Han که لباسی مزین با مروارید داشتند را با قطعه‌های Jade دفن می‌کردند تا پوسیده نشوند. چینی‌ها معتقد بودند این سنگ را بودا یا خدا از مکان‌های دور همانند تخمی که کیهان گذاشته باشد آورده است. گوهری که چینیان آنرا رابط این جهان و جهان معنوی بهشت؛ و با فضیلت مرتبط می‌دانسته‌اند.
خواص سنگ یشم در باور های ایران باستان
از خواص سنگ یشم، طبیعت آن سرد است و خطائیان آن را بر کمر و شمشیر و ساخت‌ها زنند تا در جنگ غلبه ایشان را بود. همچنین آورده اند که هرکه حجر یشب(یشم) را با خود دارد صاعقه در وی نیفتد و از شر حریق ایمن باشد. دفع چشم بد و عطش را چون در دهن قرار گیرد سبک کند. بیماری های معده را نابود و طعام غلیظ را هضم کند.
حاصل آن از احتلام دور باشد و درنظر مردم عزیز باشد و بعضی برانند که اگر یشم در کنگره قلعه که صاعقه در آنجا معهود باشد بنهند من بعد صاعقه در آن قلعه نازل نشود.
خواص سنگ یشم در چاکرا درمانی
از آنجایی که سنگ Jade در خیلی از رنگ‌ها دیده می‌شود چاکراهای متفاوتی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. یشم سبز روی چاکرای قلب (چهارم) تاثیر دارد و انسان را به لذت بردن از زندگی بدون وابستگی بیش از حد به جهان مادی ترغیب می‌کند.
- یشم بنفش چاکرای تاج (هفتم)، چشم سوم(ششم) و ستاره روح (کف پاها) را تقویت و به فرد در تنظیم ناحیه هاله فرد و افزیش بصیرت کمک می‌کند.
- یشم سیاه تمامی چاکراها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و فرد را برای محافظت روانی و یکپارچگی جنبه پنهان فرد موثر است.
- یشم سرخ چاکرای ریشه (اول)، ناف (سوم)، ستاره زمین (کف پاها) را تقویت و نیروی حیات و ارتباط با انرژی ها از طریح چاکرای ریشه به ما می‌دهد.
- یشم اسطوخودوسی چاکرای تاج (هفتم) و قلب (چهارم) را مرتعش و باعث هماهنگی با ارتعاشات مثبت برآمده از طبیعت می‌شود.
- یشم آبی چاکرای چشم سوم (ششم) و تاج (هفتم) را هماهنگ کرده و باعث فراهم آوری فعالسازی ارتعاشات بالاتر و درونی نمودن انرژی های اضافی، یاری دهنده مرحله گذاری آرام تر در خلال تجربیات آغازین می‌شود.
