مقاله‌ای درباره‌ی سنگ زمرد

سلام به شما دوستان عزیز در خدمت شما هستیم با مقاله‌ای درباره‌ی سنگ زمرد ؛ سنگ زمرد Emerald با جنس سیلیکات آلومینیوم و بریلیوم و از نوع سبز بریل با سختی ۷٫۵ – ۸ در مقیاس موس می‌باشد. این گوهر سنگ در کلمبیا، برزیل، روسیه و افغانستان یافت می‌شود. این گوهر همواره در فرهنگ‌های مختلف الهام بخش بوده و از خواص سنگ زمرد نیز برای برخی بیماری ها نظیر صرع استفاده می‌شده و بطور کلی در گذشته از خواص زمرد به عنوان تجویز دارو استفاده می‌شد.

در ادامه این مقاله خواهیم آموخت :
مشخصات سنگ زمرد چیست و چه تاریخی دارد؟ اولین کشف این سنگ در کجا بوده و امروزه ذخایر مهم آن کدامند؟ تشخیص زمرد اصل از بدل چگونه است؟ معروف ترین و بزرگترین سنگ زمرد کدامند؟ در ایران جواهرات معروف سلطنتی آن کدام ها هستند؟ خواص سنگ زمرد چیست و در طب قدیم و چاکرا درمانی چه فوایدی دارد؟

نام زمرد از کجا آمده و به چه معناست

زمرد Emerald به معنای سبز است و نام آن از واژه یونانی اسماراگودس (Smaragdos) گرفته شده که برخی نیز می‌گویند از زبان فارسی نشات گرفته شده است. در گذشته کلیه بلورهای سبز رنگ را زمرد می‌خواندند. اولین اشاره به آن در ادبیات غربی، از ارسطو است. او طرفدار بزرگ سنگ‌های قیمتی بوده و در مورد خواص سنگ زمرد نوشته است که همراه داشتن این گوهر، قدرت حضور در سخنرانی ها و در تجارت را افزایش می‌دهد، سبب پیروزی در دادرسی می‌شود، به حل و فصل پرونده ها کمک می‌کند و آرامش و تسلی خاطر می‌بخشد.

ارسطو می‌گوید :

استفاده از آن در گردن آویز و یا به صورت انگشتری از بیماری صرع جلوگیری می‌نماید.

تاریخچه‌ی سنگ زمرد Emerald

از میان سنگ‌های قیمتی بریل، سنگ زمرد Emerald از پیشینه تاریخی بالایی برخوردار است ؛ شواهد فروش آن در بازارهای بابل در چهار هزار سال پیش از میلاد وجود دارد. این گوهر سنگ در طول بیش از شش هزار سال در اغلب فرهنگ های دنیا نظر یونان باستان و ایران منبع جاذبه و احترام بوده است.

این سنگ به دلیل زیبایی و قدرت معنوی در بین همه ادیان اصلی مقدس شمرده می‌شد رنگ سبز رنگی مقدس در فرهنگ‌ها و مذاهب مختلف نظیر اسلام بوده و حتی کلیسای کاتولیک نیز از آن به عنوان والاترین رنگ مذهبی یاد کرده است. از خواص زمرد از نظر فیزیکی نیز استفاده می‌شد و به سنگ مطالعه مشهور بود زیرا در گذشته قبل از اینکه عدسی و عینک بزرگنمایی کشف شود از نوع شفاف این گوهر برای مطالعه و دیدن اشیا کوچک استفاده می‌‍کردند.

آزتک ها و اینکا ها (قبیله هایی در آمریکای جنوبی) آن را می‌پرستیدند و حتی از خواص سنگ زمرد Emerald از نظر دارویی بهره می‌بردند. بعد از تنزل تمدن اینکاها، معدن های این گوهر سنگ از یاد رفت تا اینکه با کشف معادن جدید در قرن ۱۶ میلادی دوباره استخراج آن شروع شد.

سروده‌ای از مولوی :

مال چون مار است و آنجا اژدها     سایه مردان زمرد دورا

در مصر قدیم نیز این گوهر سنگ نماد زندگی ابدی و هدیه‌ای از جانب خدای حکمت (Thoth) شمرده می‌شد و گوهر محبوب ملکه کلئوپاترا بود. در تورات نیز از زمرد به عنوان سنگ زیربنای شهر بیت المقدس یاد شده و به همین دلیل نزد مردم بیت المقدس و قوم بنی اسرائیل احترام بالایی دارد.

اولین ذخایر کشف شده زمرد در جهان

از لحاظ تاریخی، اولین محل معروف تعدادی معدن کنار دریای سرخ در مصر بود معروف به معادن کلئوپاترا، بیشترین زمرد های استفاده شده در جواهرات قدیمی از این معادن به دست می‌آمدند. مکان این معادن در قرون وسطی کاملا گم شده بود. این معادن تا سال ۱۸۱۸ مورد اکتشاف مجدد قرار نگرفته بودند، تا وقتی که کالیود از سوی نایب پادشاه مصر برای جستجوی آنها فرستاده شد و بالاخره معادن قدیمی را یافت : معادن در دامنه کوه های جبل سیکائیت و جبل زوبارا در اتباعی شمالی و موازی دریای سرخ هستند. در قرن ۱۹ معدن معروف کلئوپاترا تقریبا تمام شد.

اولین نوع استخراج شده به دست مصریان به دوره بطلمیوسی (۳۳۰ – ۳۲۳ قبل از میلاد) باز می‌گردد، اما اشیایی پیدا شده است که به رامسس دوم (۱۳۰۰ قبل از میلاد) یا حتی قبل از آن بر می‌گردد. تصور می‌شود گنجینه های زمرد مغول، عثمانی و ایرانی از معادن خاوری به دست می‌آمدند که در واقع از پنج شیر افغانستان بوده است.

مشخصات سنگ زمرد از نظر شیمیایی

سنگ زمرد Emerald  یک کانی با سختی ۷٫۵ تا ۸ در مقیاس موس و وزن مخصوص ۲٫۶۸ تا ۲٫۷۸ است و از این نظر استحکام آن سخت تر از کریستال کوارتز می‌باشد. از نظر شیمیایی نیز با ترکیب شیمیایی Be3Al2(SiO3)6 حاوی ۶۷% سیسلیس، ۱۹% آلومینیوم و ۱۴% بریلیوم بعلاوه عناصر آلکالی می‌باشد. بیشتر بلور های آن دارای ناخالصی، ترکهای داخلی، کانی های میهمان و مایعات، حباب های گاز بوده و رنگ سنگ در صورت افزایش آنها مات می‌شود. گوهر شناسان این ناخالصی ها را Jardin یا باغچه می‌نامند. این ویژگی ها به ما کمک می‌کند تا بوسیله ابزار گوهرشناسی زمرد اصل را از نوع بدل و مصنوعی تشخیص دهیم.

نحوه تشکیل و استخراج زمرد

تشکیل بلور زمرد Emerald فرآیندی آهسته و طولانی است همانند کانی های دیگر این گوهر سنگ نیز از مواد مذاب درون زمین و تحت فشار و حرارت بالا بوجود می‌آید که می‌توان آنها را در گرانیت‌ها، پگماتیت ها (پسمانده ماگما)، شیست ها و نهشته های آبرفتی پیدا کرد. برعکس یاقوت کبود و یا روبی ، اهمیت استخراج زمرد در معادن ثانویه پایین بوده و غالبا از ذخایر اولیه در شیارها، رگه و شکافها صورت می‌گیرد و مستقیما از سنگ مادر حاوی آن انجام می‌شود.

انواع رنگ در سنگ زمرد

زمرد به رنگ سبز با دامنه‌ای از سبز مایل به زرد تا سبز مایل به آبی دیده می‌شود ولی بهترین رنگ آن اشباع شده از سبز سیر خالص با تُن رنگی تیره می‌باشد. این نوع رنگ حتی چنانچه ناخالصی و پاکی آن زیاد باشد باز هم از نوع سبز روشن ولی شفاف آن با ارزش تر است. زمرد شفاف طبیعی که یکی از چهار گوهر سنگ گرانبهاست و با رنگ سبز زیبایش بی شک مشهورترین عضو خانواده بریل است.

دیگر رنگ‌های بریل نیز ارزش گوهری دارند مانند آکومارین (آبی)، هلیدور و بریل طلایی (زرد)، مورگانیت (صورتی)، بیگسبیت (قرمز) و گوشنیت (بیرنگ). رنگ سبز عمیق زمرد مدیون حضور مقدار ناچیزی از فلزات رنگ‌زا کرومیوم و یا وانادیوم است . تا قبل از سال ۱۹۶۳ میلادی تصور می‌شد که رنگ سبز آن فقط بخاطر وجود کروم است تا اینکه معدنی از آن در برزیل یافت شد که وانادیوم نیز در آن مشاهده می‌شد.

پدیده‌ی چشم گربه‌ای در زمرد

یکی از پدیده های نوری کمیاب وجود سوزنی شکل هایی در یک جهت‌‍اند که باعث به وجود آمدن پدیده نوری چشم گربه (cat’s eye) اند. این زمرد های خاص با این پدیده کمیاب بوده و به نسبت قیمت بالاتری به نسبت نمونه عادی دارند. رکورد گران‌ترین قطعه زمرد چشم گربه ای فروخته شده در جهان در دستان این زمرد دو قلو است. از ویژگی های این قطعه می‌توان به کیفیت بسیار بالا و اینکه هر دو سنگ از یک سنگ تراش خورده و کالیبره هستند اشاره کرد.

پدیده‌ی استار در زمرد

زمرد Emerald با پدیده استار بسیار کمیاب بوده و بسیار کم در بین زمرد های جهان دیده شده است. تمامی این پدیده های کم نظیر از اینکلوژنها و ناخالصی های درون سنگ ناشی می‌شود. پس همیشه ناخالصی باعث کم شدن ارزش سنگ نمی‌شود.

زمرد های تراپیچ

اولین بار توسط یک کانی شناس فرانسوی به نام Emile Bertrant در سال ۱۸۷۹ در یک سخنرانی علمی در فرانسه تشریح و معرفی شد. این زمرد ها کمتر از ۱ درصد زمرد های استخراج شده از کلمبیا را تشکیل داده و تنها در بخش غربی حوزه cordillara شرقی تشکیل شده‌اند. این زمرد ها دارای ناخالصی کائولین (سفید) و یا آلبیت (مشکی رنگ) اند که با طرح ستاره شش پر یا مقطع شش ضلعی درون آن قرار گرفته است در واقع وجود این ۲ ناخالصی باعث ویژه و خاص شدن زمرد های تراپیچ شده است.

در بین نمونه تراپیچ های کشف شده در سال های اخیر گونه‌ای خاص دیده شده که طرحی شبیه به یک ستاره داشته‌اند. این نمونه های خاص و زیبا را در عکس پایین مشاهده نمایید. قسمت های میانی آنها زمرد تراپیچ بوده و بر هر ضلع از ۶ ضلعی آن قسمت هایی دندانه‌ای شکل بی رنگ رشد کرده‌اند.

نحوه تشخیص زمرد اصل از بدل

سنگ زمرد Emerald تا سال ۱۸۴۰ به شکل مصنوعی تولید می‌شد ولی امروزه بصورت سنتز شده ارائه می‌گردد. تشخیص نوع طبیعی از سنتز شده آن بسیار مشکل است و نیاز به دانش و تجربه بالایی دارد. سنگ‌هایی که ممکن است به علت تشابه به جای آن عرضه شوند عبارت انداز: دمانتوئید، دیوپسید، دیوپتاز، گروسولار (گارنت سبز کروم دار)

خوشبختانه با عبور یا انعکاس اشعه ماورا بنفش در کریستال های مصنوعی و یا طبیعی می‌توانیم تفاوت آنها را مشخص کنیم. انواع مصنوعی آن اشعه ماورا بنفش را از خود عبود می‌دهند در نتیجه شفاف تر بنظر می‌رسند. همچنین برخی زمردهای مصنوعی مثل Grown – Flux بدلیل ماده به کار رفته در آنها هنگام قرار گرفتن در معرض با طول موج بالا درخشش فلورسانت قرمز ماتی از خود ساطع می‌کنند در صورتی که نوع طبیعی آن همچین نوع بازتابی ندارد.

تفاوت زمرد با بریل سبز

مجموعه‌ای از وانادیوم و کرومیوم باعث تولید رنگ زمردی می‌‍شود و هرچه رنگ آهن در زمرد بیشتر باشد به سمت آبی خواهد رفت. امروزه طبق تعریف موسسه گوهرشناسی GIA زمرد، بریل سبز با درجه غلظت رنگی بالا و تن یا تاریکی متوسط تا تیره است و از نظر نوع رنگ Hue بهترین رنگ ، رنگ سبز و سبز مایل به آبی است. در صورتی که بریل سبز دارای غلظت رنگی پایین یا به عبارتی سبز کم رنگ باشد به آن زمرد گفته نشده و آن را بریل سبز green beryl می‌نامند. در عکس بالا نیز تفاوت رنگ آنها کاملا پدیدار است.

انواع مختلف زمرد مصنوعی

اولین بلور مصنوعی آن در سال ۱۸۴۸ میلادی توسط آ.و. ورنوی در آزمایشگاه تولید شد و تا به امروز تکنیک تولید آن تکامل یافته.

• نوع سنتز شده لنیکس : این سنگ‌ها سنتز شده بصورت بلورهای چهارگوش و نه منشورهای هگزاگونال رشد می‌کنند. ضریب شکست نوری آنها قدری از نوع طبیعی پایین تر است.
• نوع سنتز شده هیدروترمال : ناخالصی های مشخصه شامل اشکال پرمانند (Feathers) از مایعات دوفازی و بلورهای میخی شکل میکروسکپی و ساختارهای رشد شناور کشیده می‌باشند.
• نوع سنتز شده فلاکس : در این روش زمردهای سنتیک رشد یافته در آزمایشگاه به روش ذوب است و می‌توانند دارای ناخالصی هایی مانند اثر انگشت ولی در ابعاد بزرگتر باشند و همچنین آثار بجای مانده از فرآیند فلاکس در آنها پدیدار است.
• نوع سنتز شده ریجنسی : این نمونه با روش اصیل لیند (Linde) و شیوه یونیون کاربید سنتز شده‌اند. ضریب شکست نور مشابه نوع طبیعی دارند، گرچه وزن مخصوص آنها قدری پایین تر و ۲٫۶۸ می‌باشد. محتوی آهن آنها بسیار کم است و در زیر اشعه ماورا نور چراغ قوه و یا اشعه بنفش موج کوتاه و فلورسانس قرمز رنگ قوی دارند.

بهترین تراش برای سنگ‌زمرد

این گوهر دارای بلوربندی هگزاگونال، کلیواژ (رُخ) ندارد و تورق های آن به صورت موازی موازی با صفحه انتهایی می‌باشد. بیشتر آنها دارای درز و شکاف‌های سطحی می‌باشند که موجب می‌شود سوار کردن و پاک کردن آن در کنار سختی بالای این کانی و از طرف دیگر شکنندگی بالا کار تراش را سخت نماید.

پست مرتبط : بهسازی سنگ زمرد

با این حال این موانع از تلاش و خواسته جواهر تراشان نشده و آنها معمولا از سبکی که به تراش زمردی Emerald Cut یا چهارگوش معروف است استفاده می‌کنند. این نوع تراش که در واقع نوعی از طرح تراش پله کانی است صفحاتی را در چهار گوش آن ایجاد کرده که علاوه بر درخشندگی و زیبایی، مقاومت آن را در برابر فشارهای فیزیکی یا مکانیکی افزایش می‌دهد.همچنین نوعی تراش اشکی آن نیز وجود دارد.

چنانچه سنگ زمرد Emerald با رنگ زرد و مات و غیر شفاف و یا دارای ناخالصی های فراوانی در خود باشد باید از تراش کابوشن Cabochon یا همان تراش گرد استفاده می‌کنند. این نوع تراش بصورت نیمکره و بیضی شکل بوده و بیشتر در انگشتر های جواهر سنگی کاربرد دارد. در صورت کیفیت پایینتر معمولا آن را به صورت مهره تسبیح و گردنبند در می‌آورند.

معادن سنگ زمرد در جهان

امروزه بهترین انواع این گوهر سنگ از کلمبیا به دست می‌آید. انواع باکیفیت پائین تر و دارای تون رنگی متوسط تا روشن، از معادن برزیل به دست می‌آیند. همچنین اتریش، هند، استرالیا، افریقای جنوبی، مصر، امریکا، نروژ و پاکستان دارای معادن زمرد می‌باشند. در چند دهه گذشته، میزان گونه های باکیفیت در زیمبابوه، زامبیا و تانزانیا نیز افزایش یافته است. فقط انواعی از آن که دارای بهترین کیفیت پاک و بی‌عیب هستند. اغلب آنها دارای درزه و ادخال های کوچک از کانی دیگر می‌باشند.

در شمال سوردلوفوسک روسیه اغلب آنها مات و یا زرد بوده و نوع با کیفیت آنها بسیار کمیاب است. زمردهای پنج شیر افغانستان با اندازه بلور (بسیاری بیش از ۱۰۰ قیراط) و شفافیت خوب با بهترین انواع پیدا شده در کلمبیا که هیچ مشابهی در ۴۰۰ سال گذشته نداشته‌اند، رقابت می‌کنند. به تازگی منابعی نیز از این سنگ در اتیوپی مشاهده شده است.

مهمترین و معروف‌ترین معادن زمرد

زمرد با کیفیت کلمبیا :

دارای مقادیر قابل توجهی آهن است که باعث افزایش وزن مخصوص و ضریب شکست نور در این سنگ می‌شود. کانی میهمان آنها به شکل تیغه اره می‌باشد. مهمترین معادن کلمبیا شیوور، گاشالا بوربار، کاسکووز و موزو است. در تمامی این معادن از کانی های میهمان که قبل از رشد بلورهای زمرد وجود داشته‌اند اثری نیست.

معادن هندوستان :

کانی های میهمان در این منطقه در دو فاز مختلف رشد کرده و اکثرا به شکل کما (،) دیده می‌شوند و کمانی فوکسیت که نوعی میکای غنی از فلز کروم است همیشه در آن وجود دارد. رنگ زمردهای کلمبیا مانند تلالو و رنگ آمیزی برگ‌های درخت در یک باغچه زیر نور آفتاب بهاری است.

دره پنچ شیر افغانستان :

یکی از نقاطی است که زمرد در سنگ‌های اسکارن کربناتی به همراه کوارتز و آنکریت یافت می‌شود و به دلیل شفافیت و کیفیت عالی قادر به رقابت با سایر نقاط دنیا می‌باشد. متاسفانه عدم فناوری استخراج و جنگ‌های داخلی و سیاسی موجب کاهش استخراج این کانی از این منطقه شده است.

پاکستان : معادنی به تازگی یافت شده که زمردهای آن کاملا شبیه کلمبیا می باشند و محتویات مایع آن به فراوانی و در اشکال مختلف دیده می شود.

معدن سانداوانا : در زیمبابوه نیز دارای زمرد هایی است که کانی میهمان آنها ترمولیت است و بلورهای سوزنی شکل بلند و خمیده ای را تشکیل می دهد.

معادن ترانسوال در آفریقای جنوبی : مشخصه زمرد، بلورهای کوچک و تا حدی تخریب شده میکاست. کانی میهمان آن اغلب مولبیدنیت است که با درخششی متالیک و بلورهای کوچک قابل تشخیص است. شکافهای پر مانند که از هر طرف بلور میهمان را احاطه کرده اند نیز دیده می شوند.

چگونگی نگهداری سنگ زمرد

اصولا خانواده بریل دارای ساختاری شکننده می‌باشند و فرم شکستگی آنها همانند بی نظم است بنابراین در نگهداری سنگ‌زمرد بسیار دقت کنید که مورد اصابت ضربه مخصوصا در تورق های آن صورت نگیرد. برای از بین بردن معایب و افزایش کیفیت رنگ، آنها را در روغن ها و ترکیبات شیمیایی مخصوصی قرار می‌دهند. چنین ادخالهایی، به ویژه در سنگ‌های باکیفیت بالا، با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نمی‌باشد.

استفاده از دستگاه اولتراسونیک و حرارت می‌تواند روغن را از ترک‌های سنگ خارج و متقابلا کاهش شفافیت و حتی شکستن آن شود. بنابراین بهتر است حین کارهای خانه مانند آشپزی و یا شستشو انگشتر یا گردنبند زمرد Emerald خود را دور کنید.

ارزش گذاری سنگ زمرد

نکته مهم این است که در ارزش گذاری سنگ‌زمرد Emerald فاکتورهایی مثل کشور یا محل استخراج مهم نیستند بلکه ویژگی هایی نظیر رنگ، شفافیت و نوع تراش بر روی آن تاثیر دارند. به عنوان نمونه گونه‌ای که در کشور کلمبیا یافت شود همیشه با کیفیت نیست و دلیل بر کیفیت بالای آن نمی‌باشد چه بسا ممکن است انواعی از افغانستان یافت شود که خیلی ارزش بالاتری نسبت به کلمبیا داشته باشند.

ویژگی های زمردهای با کیفیت

1. وزن : این گوهر سنگ ها معمولا در اندازه های کوچک پیدا می‌شوند. زمردی بیشتر از ۵۰ قیراط هم قیمت الماس با همین قیراط را دارد. برخلاف الماس که زیر ۱ قیراط هم درخشندگی خود را نشان می‌دهد، سنگ زمرد فقط در قیراط بالاتر این امکان را دارد. بنابراین وزن پارامتری اساسی در تعیین قیمت آن است.
2. رنگ : همانطور که قبلا ذکر شد هر چه رنگ سبز این گوهر پررنگ تر و شدیدتر، سرزنده تر و غیر مات باشد ارزش آن چندین برابر می‌شود.
3. شفافیت : گونه های بی عیب این گوهر معمولا کمیاب و بسیار گرانبها هستند. ناپاکی ها در سنگ زمرد ظاهری شبیه خزه یا شاخه های درخت دارند. اغلب گونه های درشت، معایب و ترک هایی دارند و یا رنگ آنها دارای جلوه های ابری هستند.
4. درخشندگی : این فاکتور که وابسته به نوع تراش است نیز همانند سایر سنگ های قیمتی دیگر روی قیمت آن تاثیر دارد.

خواص سنگ زمرد

از نظر جسمانی از خواص زمرد می‌توان برای تقویت قلب، خون و دستگاه گردش خون استفاده کرد. همچنین برای غده تیروئید، اسهال خونی و باز کردن عروق خونی بسیار موثر است. همانطور که ارسطو نیز گفته در گذشته از خواص سنگ زمرد Emerald برای علاج سرطان و صرع نیز استفاده شده است. در ایام قدیم باور بر این بود که این گوهر روح و جسم را باهم هماهنگ می‌کند. پزشکان یونانی از دود ذرات پودر شده آن برای علاج تنگی نفس، سرما خوردگی و حتی مارگزیدگی نیز استفاده می‌کردند.در ادبیات ایرانی نیز از خواص سنگ زمرد گفته شده هرگاه این گوهر را در جلو چشم مار افعی بگذاریم پرتو آن چشم مار را کور می‌کند.

نظامی می‌گوید :

هر که درو دیده دماغش فشرد     دیده چو افعی به زمرد سپرد

قرن ها پیش در صندوق های مهاراجه ها در هند پر از سنگ زمرد بود. دلیل آن این بود که در کتاب باستانی هندو ها بارها از خواص سنگ زمرد گفته شده بود که داشتن این گوهر باعث سعادت و خوشبختی و شکوه زندگی آنها می‌شود.

خواص سنگ زمرد در چاکرا درمانی

به علت رنگ سبز زمرد Emerald این گوهر سنگ چاکرای چهارم یعنی قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این گوهر خالص‌ترین جریان بلورین پرتو سبز است و سنگی است که پاک‌ترین و خالص‌ترین نماینده الگوی انرژی چاکرای قلب می‌باشد. از خواص زمرد در چاکرا درمانی جهت گشودن قلب به روی عشق، بخشش، دلسوزی و اعتماد استفاده می‌شود. این سنگ ترغیب کننده فرد به زندگی و عمل نمودن از روی قلب است و به فرد کمک می‌کند تا مرکزیت یافته و در خرد قلبی باقی بماند و دلشکستگی‌اش را درمان کند.

این گوهر به فرد امکان می‌دهد تا ذات مهربان و حمایتگر خود را بدون ترس از آسیب پذیری به نمایش بگذارد. این یک گوهری شگفت انگیز برای فعال کردن خلاقیت هنری و ایجاد تمرکز بر فعالیت‌های زندگی است. کسانی که مدیتیشن یا یوگا انجام می‌دهند با این سنگ تمرکزشان افزایش می‌‎یابد.

خواص سنگ زمرد در احادیث و متون کهن ایران

همچنین در حیله المتقین ص ۱۸ درباره خواص زمرد گفته شده ( در دست داشتن این گوهر فقر را به ثروت تبدیل می‌کند ) بی دلیل نیست که پادشاهان از این سنگ در اشیا نزدیک خود به نشانه تجملات استفاده می‌کردند.

در جواهر نامه (ابنیه ۱۷۷) نیز درباره خواص زمرد گفته شده که کودکی که آن را بر او ببندید دیگر دچار صرع نمی‌شود. همچنین اگر حشرات موزی وی را گزیده باشند مقدار هشت جو از آن را خورد کرده و به شخص بخورانند باد که ضهر قبل از اثر باز دارد.

سنگ زمرد دافع همه زهر هاست. شربت وی دو جو بود بسایند و دوغ علیل را دهند کی زهر خورده بود به بول از وی جدا گردد

عرایس الجواهر ص ۵۶ آمده است که :

طبیعت سنگ زمرد Emerald سرد و خشک است و هر که آن را داشته باشد خواب بد نبیند و گویند شکم اسهال را سود دارد. اگر از این سنگ به ران زن حامله ببندند زایش اون آسان می‌شود. اگر از آن قدری به آب صمغ بسایند و بر جذام مالند شفا دهد.